Piekeren over de toekomst, een gevoel van onrust en het niet weten wat te doen zijn ervaringen die velen van ons herkennen. Deze emoties kunnen overweldigend zijn en leiden tot stress en ongemak. Maar wat gebeurt er eigenlijk in ons brein wanneer we ons in deze toestand bevinden en hoe kunnen we deze innerlijke strijd overwinnen? In deze blog zal ik dieper in gaan op hoe ons brein reageert op piekeren, onrust en het niet (zeker) weten.
Een aantal waardevolle tips om met deze uitdagingen om te gaan.
Het Brein en Piekeren
Wanneer we piekeren wordt ons brein geactiveerd in de richting van de zogenaamde "vecht-of-vlucht" modus. Dit is een evolutionaire reactie die bedoeld is om ons te helpen omgaan met bedreigingen. In deze toestand worden er stresshormonen zoals cortisol vrijgegeven, onze hartslag versnelt en onze spieren spannen zich aan. Hoewel piekeren niet altijd in reactie op fysieke gevaren plaatsvindt, activeert het dezelfde fysiologische reactie in ons lichaam.
Het is belangrijk om te begrijpen dat ons brein niet altijd onderscheid kan maken tussen een fysieke dreiging en een zorgelijke gedachte. Ik herhaal deze nog eens: het brein weet vaak niet goed het verschil tussen wat je dénkt en wat écht is. Denk maar eens aan een mooi grote felgele citroen; je snijdt het door, je ziet en ruikt het fris zure glanzend citrussap, brengt een schijfje naar je mond en hapt er vol in. Een ongelofelijk zure uitspatting barst los in je mond. Voel je nu je speekselklieren harder werken? Je lijf reageert dus fysiek op de gedachte alleen al.
Hierdoor kan piekeren leiden tot chronische stress, wat schadelijk kan zijn voor onze gezondheid en welzijn.
Wanneer je piekert is dit als het ware een alarmsignaal in je brein. Er is blijkbaar iets aan de hand waar zorgen over zijn. Je systeem reageert hierop door in een alerte waakstand te blijven. Wie alert aan het waken is of de kust wel veilig is, slaapt doorgaans niet zo goed.
Het Brein en Onrust
Onrust is een gevoel van innerlijke ongemak en spanning dat vaak gepaard gaat met piekeren. In ons brein kan onrust worden geassocieerd met een overactiviteit in bepaalde gebieden, zoals de prefrontale cortex. Dit gebied is betrokken bij besluitvorming, planning en emotieregulatie. Wanneer de prefrontale cortex overactief is, kan dit leiden tot een gevoel van mentale chaos en verwarring.
De prefrontale cortex, het voorste deel van de hersenen net achter je voorhoofd, speelt een cruciale rol in verschillende cognitieve functies en emotionele regulatie. Deze hersenregio is verantwoordelijk voor het nemen van beslissingen, plannen, doelstellingen stellen, aandacht richten en impulsen beheersen. Het is ook betrokken bij het verwerken van emoties en sociaal gedrag.
Wanneer de prefrontale cortex in balans is, functioneert deze als een dirigent van het brein, die de activiteiten in andere delen van de hersenen coördineert en zorgt voor doelgericht gedrag en effectieve besluitvorming. Echter, in situaties van langdurige stress, angst of overmatige zorgen, kan de prefrontale cortex uit balans raken. De dirigent poogt nog wel de maat aan te geven, maar is duidelijk minder secuur en de muziek tettert alle kanten op.
Deze disbalans kan zich manifesteren als:
-
Verminderde impulscontrole: Je hebt moeite om impulsen te weerstaan en maakt beslissingen zonder goed na te denken over de gevolgen.
-
Moeite met concentratie: Je vindt het moeilijk om je aandacht te richten op taken en hebt een kortere aandacht spanne.
-
Emotionele instabiliteit: Je ervaart snellere stemmingswisselingen en hebt moeite met het reguleren van je emoties.
-
Moeite met plannen en organiseren: Het wordt moeilijker om doelen te stellen en effectieve strategieën te bedenken om ze te bereiken.
-
Besluiteloosheid: Je vindt het moeilijk om keuzes te maken en kunt lang twijfelen over eenvoudige beslissingen.
Bovenstaande vormen van disbalans kosten je lijf veel energie. Je zult je, wanneer dit te lang aanhoudt, steeds vermoeider kunnen gaan voelen en uiteindelijk zelfs uitgeput.
Het Brein en Het Niet Weten: Besluiteloosheid
"Het niet weten" komt voort uit een gebrek aan duidelijkheid of zekerheid over een bepaalde situatie of beslissing. In ons brein kan deze onzekerheid leiden tot een gevoel van angst en ongemak. Het brein heeft de neiging om naar oplossingen te zoeken en wil graag antwoorden hebben. Wanneer deze antwoorden ontbreken, kan het brein zich ongemakkelijk voelen, wat gaat het steeds opnieuw op zoek naar allerlei mogelijke scenario's en ook dat kost véél energie.
Hoe Overwinnen We Piekeren, Onrust en Besluiteloosheid?
Nu je inzicht hebt in hoe deze emoties zich manifesteren in ons brein, kun je enkele effectieve manieren om ze te overwinnen verder onderzoeken:
Gelukkig is de prefrontale cortex buitengewoon veerkrachtig en kan deze weer in balans worden gebracht. Hier zijn enkele stappen die je kunt nemen om de functie van de prefrontale cortex te herstellen:
1. Zelfbewustzijn
Het begint met zelfbewustzijn. Breng de momenten waarop je begint te piekeren, je onrustig voelt of geconfronteerd wordt met het niet weten helder in kaart. Erken de emoties die erbij horen zonder oordeel.
2. Ademhalingsoefeningen
Diepe ademhalingsoefeningen kunnen helpen om de fysiologische stressreactie te verminderen. Neem de tijd om rustig en diep in te ademen en adem langzaam uit. Dit kan je lichaam helpen ontspannen.
3. Mindfulness, Meditatie en voldoende slaap
Mindfulness en meditatie zijn effectieve manieren om je brein tot rust te brengen en het piekeren te verminderen. Blijf je zoveel mogelijk bewust van alles in het hier en nu en laat je gedachten niet zomaar afdwalen naar onzekere toekomstscenario's. Een goede nachtrust is essentieel voor de gezondheid van je brein. Zorg ervoor dat je voldoende slaapt om je hersenen de kans te geven te herstellen en te regenereren.
4. Herformuleer Je Gedachten en Leer Emotieregulatie
Bewust herformuleren van negatieve gedachten kan helpen. Vervang zorgelijke gedachten door positieve, realistische uitspraken. Bijvoorbeeld, in plaats van te denken "ik weet niet wat ik moet doen," kun je zeggen "ik zal leren van mijn ervaringen en de beste beslissing nemen die ik op dit moment kan nemen." Het ontwikkelen van vaardigheden voor emotieregulatie kan helpen om de prefrontale cortex beter te laten functioneren. Hiervoor is het nodig om je bewust te worden van je emoties, het leren herkennen van triggers en het toepassen van strategieën om kalm te blijven in stressvolle situaties.
5. Actieplan
Wanneer je wordt geconfronteerd met onzekerheid, probeer dan actie te ondernemen. Maak een actieplan en focus op de stappen die je kunt nemen om dichter bij een oplossing te komen. Handelen kan een gevoel van controle en rust herstellen.
6. Gezonde voeding en beweging
Een gezond dieet en regelmatige lichaamsbeweging kunnen de bloedtoevoer naar de prefrontale cortex verbeteren en de neuroplasticiteit bevorderen. Dit kan helpen bij het herstellen van evenwicht in deze belangrijke hersenregio.
7. Zoek Professionele Hulp
Als piekeren, onrust en het niet weten je leven overnemen en je niet kunt omgaan met de stress, aarzel dan niet om professionele hulp te zoeken. Een counselor of therapeut kan je helpen om dieper in deze emoties te graven en effectieve strategieën te ontwikkelen om ermee om te gaan.
Conclusie
Piekeren, onrust en het niet weten zijn uitdagingen die we allemaal tegenkomen in ons leven. Begrijpen hoe ons brein reageert op deze emoties kan helpen effectieve strategieën te ontwikkelen om ze te overwinnen. Bij Praktijk 020 sta ik voor je klaar om je te ondersteunen bij het aanpakken van deze uitdagingen en je te helpen bij het ontspannen, zodat je weer kunt genieten van je leven, privé en op je werk
